Sigortacının ( Sigorta Şirketinin) Sigortalıya Rücu Hakkı

Rücu Nedir ?

Kelime anlamı itibarı ile Rücu, geri dönme, sözünü geri alma, cayma demektir. Sigorta hukukunda ise rücu kavramı karşımıza iki şekilde çıkabilir. Sigortacı yani Sigorta Şirketi, bazı durumlarda sigortalısına ödediği tazminatı, kusurlu üçüncü kişilerden talep edebilir ya da zorunlu trafik sigortalarında olduğu gibi ortaya çıkan zararın tazmini için üçüncü kişilere ödediği tutarı sigorta ettirene yöneltebilir. Bu yazımızda Sigorta Şirketlerinin kendi sigorta ettirenlerine karşı rücu hakkını kullanmasını ele alacağız.

 

Rücu Etmek Ne Demektir?

Sigorta Şirketleri, Zorunlu Mali Mesuliyet Sigortası (Trafik Sigortası)  poliçesi kapsamında, rizikonun gerçekleşmesi ile birlikte yani sıklıkla karşılaşan örneği ile trafik kazası sonrasında, başvuruları halinde kazadan zarar gören üçüncü kişilere tazminat ödemesi yapmaktadır.

Sigorta şirketleri, kazadan zarar görenlere yapmış olduğu ödemeleri, ilgili yasa ve yönetmelikler çerçevesinde, yalnızca bazı durumlarda, sigortalısından talep etme hakkına sahiptir. İşte Sigorta Şirketlerinin aşağıda açıklayacağımız şartların gerçekleşmesi durumunda, zarar gören üçüncü kişilere yaptığı tazminat ödemelerini kendi sigortalısına yönlendirmesine, hasar tutarını ‘dönüp’ kendi sigortalısından istemesine RÜCU ETMEK denmektedir.

Bir örnekle açıklamak gerekirse A ile B aracının çarpışması ile gerçekleşen bir trafik kazasında B aracının sahibi aracında ortaya çıkan hasar tutarını A’nın trafik sigortacından talep eder ve A’nın sigortacısı B’ye hasar tutarında bir tazminat ödemesi yaparsa ve ayrıca kanun ve yönetmelikte aranan diğer şartlar da mevcut ise A’nın sigortacısı B’ye yaptığı ödemeyi , A’dan talep edebilecektir. Yani Sigorta Şirketi B’ye yaptığı ödemeyi sigortalısı A’ya RÜCU EDEBİLECEKTİR.

 

Hangi Durumlarda Sigortacı Sigortalısına Rücu Edebilir?

Sigortacı, kaza sonrasında zarar görene ödediği tazminat miktarını hangi hal ve durumlarda sigortalısından talep edebilir?

Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları bu sorunun cevabını ayrıntılı olarak düzenlemektedir. Genel Şartlara göre ;

 

1.Tazminatı gerektiren kaza, olay; sigortalının veya eylemlerinden sorumlu olduğu kişilerin kasti bir hareketi veya ağır kusuru ile meydana geldiyse sigortacı ödediği tazminatı sigortalısına rücu etme hakkı kazanır.

 

Peki Genel Şartlarda yer alan ağır kusur ifadesi ne demektir? Sigortalının hangi eylemleri trafik kazalarının meydana gelmesinde ağır kusur olarak tanımlanıyor? Yargıtay kararları ve uzman görüşlerine göre aşağıdaki eylemler ağır kusur kapsamındadır.

 

– Emniyet şeridi ihlali

– Ters yön ihlali, ‘Taşıt Giremez’ uyarı levhalarına aykırı davranma

– Kırmızı ışık ihlali

-Ticari araçlarda belirlenen taşıt kullanım süresinin üzerinde araç kullanma

-Motorsiklet sürücüsünün kusurlu olduğu kazalarda motorsikletteki yolcunun kask kullanmaması

-Takograf kullanımı zorunlu araçlarda hız sınırı ihlali

-Araç trafiğinin gidiş dönüş şeklinde bölünmüş olduğu yollarda sürekli çizgi ile ayrılan şeridi ihlal ederek hatalı sollama

-Araçların trafiğe çıkış için yetkilendirilmiş kurum TÜVTÜRK tarafından periyodik olarak yaptırılması zorunlu olan muayene süresini doldurduğu halde muayene yaptırmadan trafiğe çıkılması

Muayenede ağır kusur tespitine rağmen trafiğe çıkılması sırasında gerçekleşen kazalarda, kazaya araçtaki bakımsızlığın ve/veya ağır kusurun sebebiyet vermesi

 

2.Tazminatı gerektiren olay, aracın ilgili mevzuat hükümlerine göre gereken ehliyete sahip olmayan veya geçerliliğini yitirmiş sürücü sertifikasına sahip ya da ehliyetine geçici/sürekli el konulmuş kimseler tarafından sevk edilmesi sonucunda meydana gelmişse yine Sigorta Şirketi sigortalısına karşı rücu hakkı sahibi olmaktadır.

 

3.Aracın, uyuşturucu madde veya ilgili mevzuatta belirlenen seviyenin üzerinde alkollü içki almış kişilerce veya aynı mevzuatta alkollü içki alamayacağı belirtilen kişilerce alkollü içki alınmak suretiyle kullanılması sırasında meydana gelen zararlar söz konusu ise de rücu hakkı gündeme gelmektedir.

Ancak burada dikkat edilmesi gerekilen bir husus daha vardır. Yargıtay kararlarında, rücu hakkının doğması için, mevzuatlarda belirtilen sınırların üzerinde alkol almış sürücünün kaza yapmasını yeterli bulmamakta, kazanın sırf sürücünün yüksek alkollü olması nedeniyle gerçekleşmiş olmasını, aramaktadır.

 

4.Yolcu taşımaya ruhsatlı olmayan araçların yolcu taşıması veya kapasitesinden fazla yolcu veya yük taşıması nedeniyle meydana gelen kazalarda rücu hakkının doğumu söz konusu olabilir. Burada yine kazanın fazla yolcu veya yük taşınması nedeniyle ortaya çıkıp çıkmadığı önem arz etmektedir. Eğer kaza ile bu ihlal arasında nedensellik bağı kurulabilirse sigortacı ödediği tazminatı sigortalısına rücu edebilecektir.

 

5.Tazminatı gerektiren olayın aracın çalınması veya gasp edilmesi sonucunda olması halinde, çalınma veya gasp edilme olayında sigortalının kendisinin veya eylemlerinden sorumlu olduğu kişilerin kusurlu olduğu tespit edilirse yine rücu söz konusu olabilir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, rücu hakkının doğabilmesi için sigortalının bu hususta ağır kusuru değil adi kusuru aranmaktadır. Çalınma veya gasp olayında sigortalının adi kusuru olsa dahi sigortalı rücu ile karşı karşıya kalabilir.

 

6.Bedeni hasara neden olan trafik kazalarında sigortalının veya eylemlerinden sorumlu olduğu kişilerin,  tedavi veya yardım amaçlı sağlık kuruluşuna gitme, can güvenliği nedeniyle uzaklaşma gibi zorunlu haller hariç olmak üzere, olay yerini terk etmesi veya kaza tutanağı, alkol raporu vb. kazanın oluş koşullarına ilişkin gereken belgelerin düzenlenmesi yükümlülüğüne aykırı davranması halinde sigortacı sigortalısına rücu hakkını elde eder.

 

7.Riziko ile birlikte hasarın gerçekleşmesi halinde, sigortalı ve/veya sigorta ettirenin yükümlülüklerini yerine getirmemesinden dolayı zarar ve ziyanda artış olursa sigortacının rücu hakkı doğar.

 

Peki sigortalının yükümlülükleri nelerdir, nerede düzenlenmiştir?

 

Genel Şartların B1. maddesinde bulunan düzenlemede sigortalı ve/veya sigorta ettirene kaza anında ve sonrasında bazı yükümlülükler yüklenmiştir.Bu düzenleme zararın maddi ve bedensel olarak artışına engel olmaya yönelik tedbir amaçlıdır. Bu yükümlülükler şu şekildedir:

 

1. Sigorta ettiren sorumluluğunu gerektirecek bir olayı, haberdar olduğu andan itibaren 10 gün içinde sigorta şirketine bildirmeli ve kendisine yöneltilen olası talepleri de iletmelidir.
2.  Sigortalı değilmişçesine zararın önlenmesi, azaltılması, artmasına engel olunması veya sigorta şirketinin poliçeden doğan rücu haklarının korunabilmesi için, olanaklar ölçüsünde önlemler alınmalı ve bu amaçla sigorta şirketi tarafından verilen talimatlara uyulmalıdır.
3. Hasarın gerçekleşmesinden sonra, poliçe uyarınca veya sigorta şirketinin talebi üzerine, hasarın veya tazminatın kapsamının belirlenmesinde gerekli olan her türlü bilgi ile belge sigorta şirketine kısa bir süre içinde sağlanmalı. Ayrıca, aldığı bilgi ve belgenin niteliğine göre, hasarın gerçekleştiği veya diğer ilgili yerlerde sigorta şirketinin uzmanlarının inceleme yapmasına izin vermeli ve kendisinden beklenen uygun önlemleri almalı.
4. ç. Kaza sonucu oluşan zarardan dolayı sigortalı kendisine dava yolu veya başka yollarla bir tazminat talebi ulaşırsa ya da aleyhine cezai kovuşturmaya geçildiği hallerde, durumdan sigorta şirketini haberdar etmeli ve almış olduğu ihbarname, davetiye ve benzeri tüm belgeleri derhal sigorta şirketine vermeli.
5. Ortaya çıkan ve trafik sigortasına konu olan durumla ilgili başka sigorta sözleşmeleri varsa sigorta şirketlerinin her birine hasarın gerçekleştiğini bildirmeli.
6.  Maddi hasarlı trafik kazalarında motorlu aracı tutanak düzenlemek amacıyla güvenli bir yere çekmeli.

 

 

Rücu hakkı nasıl kullanılır? Sigorta Şirketi Sigortalısına Tazminatı Nasıl Rücu Eder?

 

Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları’nda yer alan, yukarıda açıkladığımız şartlardan herhangi birinin mevcut olduğu bir olay, bir trafik kazası neticesinde Sigorta Şirketi zarar görene tazminat öderse ödediği bu tazminatı sigortalısına rücu ederek ödediği tutarı sigortalısından talep edebilecektir.

Sigorta Şirketi Rücu hakkını Sigortalısına 2 şekilde yönlendirebilir:

 

1.Dava Açma

Sigorta Şirketi rücu hakkını sigortalısına tazminat davası  açarak kullanabilir. Şirket, açtığı davada meydana gelen trafik kazası veya hasara sebebiyet veren başkaca olayda, yukarıda sayılan hususların varlığını, kazanın bu hususlar nedeniyle gerçekleştiğini ve zarar gören üçüncü kişiye bu zarar dolayısıyla ödeme yaptığını ispat ederek davasının kabulünü sağlayabilir. Yetkili ve görevli mahkeme davanın kabulü kararı ile birlikte Sigorta Şirketinin talebi doğrultusunda sigortalının sigorta şirketine ödeme yapmasına hükmeder. Rücuyu kabul etmeyen sigortalılar ise dava aşamasında yukarıda sayılan hususların olayda veya kazada mevcut olmadığını, kazanın salt bu hususlar etkisinde gerçekleşmediğini ispat etmelidirler.

 

2.İcra Takibi Başlatma

Sigorta Şirketi rücu hakkını sigortalısı aleyhine ilamsız icra takibi başlatarak da kullanabilir. Bu durumda sigortalıya ödeme emri tebliğ olunur. Sigortalı takibin haksız olduğunu düşünüyorsa takibe süresinde itiraz ederek takibi durdurabilir. Bu durumda sigorta şirketi sigortalının itirazının iptali için itirazın iptali açacaktır. Bu durumda da yine dava aşamasında sigortacı ve sigortalı Genel Şartlar’da yer alan, yukarıda açıkladığımız hususların dava konusu olay/kazada mevcut olup olmadığını iddia edecektirler. Yetkili ve görevli mahkeme yukarıda açıklanan hususların varlığı halinde davanın kabulü kararı ile birlikte Sigorta Şirketinin talebi doğrultusunda sigortalının sigorta şirketine ödeme yapmasına hükmedecektir.

 

Rücu şartları oluşmamasına rağmen icra takibi başlatılmış ne yapmalıyım ?

 

İcra takibine süresinde doğru şekilde itiraz ederek takibi durdurmak gerekmektedir. Takibin durmasının ardından kuvvetle muhtemel sigorta şirketi itirazın iptali için dava açma yoluna gidecektir. İcra takibine yapılan itirazın niteliği açılacak davanın gidişatı bakımından önem taşımaktadır.

Sigorta hukuku ve sigortacının rücuu, teknik ve uzmanlık gerektiren bir konu olduğundan hak kaybına uğramamak adına  konunun uzmanı bir avukatla süreci yönetmeniz gerekmektedir. Dosyanızın ayrıntıları ile ilgili görüşmek isterseniz bizi arayabilirsiniz.

Av. Muhammet Can Bulut